Halamang gamot

HALAMANG GAMOT

may dalawang pampletong dapat ko palang basahin

hinggil sa halamang gamot na marapat alamin

sa sakit ko'y anong magandang katas na inumin

mula sa halamang gamot, ito'y dapat aralin

magbasa muna, sa dalawang pampleto'y tumuon

una'y nabili ko noon pang nakaraang taon

ikalawang pampleto'y nabili ko lang kahapon

napadaan sa bilihan at natsambahan iyon

nakita sa check up, mayroon akong diabetes

na sanhi kaya may pulmonary tuberculosis

ano bang halamang gamot upang ito'y maalis

o kaya tinamaang baga't bituka'y luminis

kumain ng kasoy, di ang buto, kundi ang bunga

ilaga ang dahon at bulaklak ng sitsirika

ilaga ang balat ng puno't dahon ng banaba

at pakuluan din ang dahon ng Damong Maria

sa dahon at ugat naman ng kogon ay gayon din

sa T.B., bulaklak ng lagundi'y ilaga mo rin

pinakuluang ito'y parang tsaa mong inumin

ito'y isang pag-asa upang tuluyang gumaling

kaya naisip kong magsimulang magtanim bukas

kahit sa pasô ng mga itong ating panlunas

di lamang upang magamot kundi upang lumakas

taospusong pasasalamat na ito'y nawatas

- gregoriovbituinjr.

11.13.2021

Paksâ

PAKSÂ

samutsaring paksa'y napulot ko sa panaginip

o kaya ay gising na ako habang nakapikit

gising ang diwa, nagninilay habang naiidlip

kaya kung anu-ano ang naritong nalilirip

pag nakakita ka ng bangin, huwag kang tatalon

pag nalanghap ay sariwang hangin, huwag lumulon

pag nakukuha ka sa tingin, huwag mong ituon

pag nakita'y bakbakan, saan ka naglilimayon

panaginip ang naiisip habang natutulog

ngunit agad magigising pag narinig ang kulog

parang totoo ang pelikula, buti't niyugyog

kasama bilang aktor sa Titanic na lumubog

sinabi sa panaginip ang samutsaring paksâ

ibinulong ng diwata ano bang itutulâ

kaya ngayong pagkagising ay tila namamanghâ

buti't di namamanglaw kundi ngayon ay masiglâ

- gregoriovbituinjr.

11.13.2021

Ako

AKO

hangga't nasa bundok, di ako ang tunay na ako

tila baga hiram lang ang tangan kong pagkatao

mapagkunwari, nakikisama sa tagarito

mapagpanggap, ibang-iba sa tangan kong prinsipyo

animo'y naghihingalo na ang tunay na ako

nais kong mabuwal sa sariling pinanggalingan

doon sa lansangan at putikan kong nilakaran

kaysa langit na kunwari'y nagbabait-baitan

mabuti pa sa impyernong masiglâ ang katawan

at nasang lipunang makatao'y matupad naman

sa tunay kong pagiging ako'y nais kong bumalik

kaysa nagkukunwari sa bundok at walang imik

sinasayang lang ang buhay na doon isiniksik

lalo't isyu ng bayan ay dinig kong hinihibik

ng obrero, pesante't dukhang dapat isatitik

ako'y makatâ ng putik, makatang maglulupâ

ako'y makatâ ng lumbay, na tula'y luha't sigwâ

ako'y makatâ ng dalitang ano't namumutlâ

at sa uring proletaryo'y makatang laging handâ

na misyong isatitik ang laksang isyu ng madlâ

- gregoriovbituinjr.

11.12.2021

Hamon ng aklat

HAMON NG AKLAT

nakabili ako sa Bookends ng dalawang aklat

isa'y hinggil sa maikling kwento ng manunulat

na may mga komentong dapat ding araling sukat

isa'y nobela ni Isaac Asimov na sikat

na nobelista ng sci-fi, buti't aking nabuklat

sa Bookends nga'y kaytagal ko nang nais makapunta

at nagkaroon lang ng pagkakataon kanina

upang diwa'y paunlarin sa bagong mababasa

at mapaunlad ang kasanayan bilang kwentista

mula sa pagtulâ, aba, ako'y magkukwento na

may aklat akong kalipunan ng maikling kwento

na nilathala na noon ng Aklatang Obrero

iyon ang unang sampung maikling kwentong akda ko

subalit di na nasundan pa ang libro kong ito

sana'y makagawa muli ng panibagong kwento

taospusong pasasalamat sa pagkakataon

upang mabili ang mahahalagang librong iyon

ang halaga'y discounted pa, aba'y salamat doon

pagsulat pa ng science fiction ay malaking hamon

tila ako'y tinawag, at agad akong tumugon

- gregoriovbituinjr.

11.12.2021

* ang BookEnds ay isang bookstore sa Lungsod ng Baguio, malapit sa Burnham Park

Kalma lang

KALMA LANG

kalmado pa rin ba ang dagat

kahit na basura'y nagkalat

kahit maraming nabibinat

kahit covid na'y sumambulat

kalmado pa rin ba ang loob

kung ako'y di nakapagsuob

kung sa layon ay di marubdob

kung sa dibdib ay pulos kutob

kalmado pa rin ba ang puso

kung nawala na ang pagsuyo

kung pag-ibig na ay naglaho

kung dumatal na ang siphayo

kalma lang, ang payo sa akin

problema'y huwag didibdibin

anupaman ang suliranin

iyan ay may kalutasan din

- gregoriovbituinjr.

11.12.2021

Habilin

HABILIN

pag ako na'y binurol, may tatlong gabing tulaan

unang gabi'y para sa grupong makakalikasan

ikalawa'y sa kapwa makata, pampanitikan

ikatlo'y luksang parangal, tulaan sa kilusan

habang libing o kaya'y kremasyon kinabukasan

wala na akong ibang hihilingin pa sa burol

pagkat sa panahong iyon ay di na makatutol

bahala na ang bayan kung anong kanilang hatol

sana, sa huling sandali, pagtula'y di maputol

datapwat may isang hiling pang nais kong ihabol

sa lapida'y may ukit na maso na siyang tanda

na ako'y tapat na lingkod ng uring manggagawa

sa ilalim ng pangalan, nasusulat sa baba:

"Makatang lingkod ng proletaryo, bayan at madla

Mga tula'y pinagsilbi sa manggagawa't dukha"

pinagmamalaki kong ako'y nagsilbi ng tapat

bilang aktibistang mulat at kapwa'y minumulat

tungo sa lipunang makatao't lahat ay sapat

makata akong taospusong nagpapasalamat

sa kapwa tibak, sa kamakata, sa inyong lahat

- gregoriovbituinjr.

11.12.2021

Haplos

HAPLOS

ramdam ko ang paghaplos ni misis

bago siya kanina umalis

haplos na tanda ng paglalambing

kahit di man muna magkapiling

may trabaho siya sa Maynila

ako'y naiwang di makahuma

walang kibo o di makaimik

nasa isip ay isinatitik

gayunman, nanatili ang haplos

na ngayong gabi'y yakap kong lubos

nawa'y magawa lahat ng bilin

di man makatulog ng mahimbing

at inumin ang mga tableta

batay sa nasulat sa reseta

sana'y gumaling na akong lubos

sana'y madama muli ang haplos

- gregoriovbituinjr.

11.11.2021

Punyagi

PUNYAGI

di ako nakasamang lumuwas

ni misis tungo sa kalunsuran;

sa check up ay babalik pa bukas

upang magpatuloy ang gamutan

kayraming dagdag alalahanin:

ang pulmonary tuberculosis

nang doktor ay kanya pang sabihin

na T.B.'y dahil may diabetes

tila isang kanyon ang pumutok

na mukha'y akin ngang nilamukos

mga plema'y dapat kong matutok

kailan ba ito matatapos

ah, nais ko nang lumuwas sana

ngunit sakit ayokong lumalâ

mga plano man ay napurnada

katawan muna'y gawing masiglâ

subalit ako'y magpupunyagi

upang di na magsisi sa huli

bukas muli'y magbakasakali

payo ng doktor, dingging maigi

- gregoriovbituinjr.

11.11.2021

X-ray

X-RAY

natamaan nga ang baga ko, komento ni misis

nang mabasa ang resulta ng x-ray, nang ma-release

ako pala ay may pulmonary tuberculosis

baka epekto ng covid na sa akin dumaplis

dapat magsaliksik upang di na ito lumubha

dapat kong aralin ano ito't dapat magawa

noong nagka-covid, ang oksiheno ko'y bumaba

naagapan naman iyon, buti't di na lumala

di man colored, nakababahala ring magka-T.B.

ingatan ang katawan, umuwi agad sa gabi

bagamat patuloy pa ring sa bayan nagsisilbi

kung makaramdam ng anuman ay agad magsabi

bawat nangyayari'y agad namang itinutulâ

pagkat ito ang kasanayan ng abang makatâ

kwento ng sakit at paggaling ay nasasaakdâ

animo'y paalalang mag-ingat at maging handâ

- gregoriovbituinjr.

11.11.2021

Bago lumuwas

BAGO LUMUWAS

bago lumuwas ng Maynila, nagpa-check up muna

nang malaman kung sa katawan ko'y may nasira ba

nagpa-antigen, buti't negatibo ang resulta

xray, testing ng dugo, general check up talaga

mula sa lalawigan kung saan ako na-covid

pa-Maynila na kami ni misis, walang balakid

anumang resulta ng check up ay dapat mabatid

upang kung mayroon mang sakit ay di na malingid

sa pagbalik ng Maynila'y makikipag-face-to-face

sa mga kasama sa planong aming kinikinis

sabagay, sa tungkulin ko'y ayokong nagmimintis

na ginagampanan kong tapat dugo ma'y itigis

paluwas na kami ni misis, magpapa-Maynila

siya'y may bagong trabaho, ako'y dati, siyanga

magsaliksik, magsalin, magsulat, katha ng katha

bilang secgen ng org, may trabahong dapat magawa

kaya dapat talagang magpalakas ng katawan

sakit ay labanan at ang sarili'y pag-ingatan

palusugin ang bawat kalamnan, puso't isipan

upang tungkuling atang ay talagang magampanan

- gregoriovbituinjr.

11.11.2021

Pagbabasa ang aking kanlungan

PAGBABASA ANG AKING KANLUNGAN

pagbabasa ang aking kanlungan

sa panahong yaring diwa'y lutang

kapag buraot ang pakiramdam

kapag panlasa'y walang linamnam

kapag buryong ay di napaparam

sa pagbabasa'y may nararating

lalo't puso't diwa'y nagigising

kunwa'y patungo sa toreng garing

na tambayan daw ng magagaling

na makata't awtor na maningning

pagbabasa ng maraming paksâ

ay malimit ko nang nagagawâ

tulad ng balita, kwento't tulâ

upang diwa'y mapagyamang sadyâ

lalo't akda'y nagbibigay-siglâ

taospusong nagpapasalamat

ang inyong lingkod sa dyaryo, aklat,

magasin, isyung nahahalungkat

pagbabasa'y kanlungan kong sapat

upang maging dilat at mamulat

- gregoriovbituinjr.

11.10.2021

Bawal bata

BAWAL BATA

bawal ang bata sa upuan sa harapan ng dyip

di nakaligtas sa akin ang paskil na nahagip

agad nilitratuhan pagkat aking nalilirip

na wasto ang nakasulat, at ako'y napaisip

na kaligtasan agad ng bata ang kahulugan

halimbawa'y isang sanggol na ina ang may tangan

o bata mang di pa pumapasok sa paaralan

na pag biglang nagpreno ang dyip, di sila masaktan

ang kaligtasan ng mga bata'y malaking hamon

lalo't magulang, patunay ang paskil na ganoon

kaya magaling talaga ang nakaisip niyon

kung batas na ito'y saludo sa nagpasa noon

bawal ang bata ipwesto sa madaling disgrasya

sa loob man ng dyip, malayo sa pintuan sila

na sa biglaang preno'y tumilapon, mahirap na

sa naglagay ng paskil, salamat at mabuhay ka!

- gregoriovbituinjr.

11.10.2021

Sa Fab

SA FAB

nandito akong muli sa paboritong FabCaffe

datapwat di kape, iniinom ko'y tsokolate

mainit na Dark Choco habang nagmumuni-muni

tangan ang pluma, tikim-tikim, anong sarap kasi

isa ito sa mga malimit kong pagtambayan

kung nais mo akong mahanap ay dito puntahan

at bakasakaling ako'y dito mo matyempuhan

inom lang ng inom habang may pinagninilayan

mamaya, isusulat na kung anong nalilirip

pagkat sa pagmumuni'y marami akong nahagip

tinula ko'y basahin mo't di ka na maiinip

at mababatid mo na rin ang nasa aking isip

kaya sa FabCaffe, taospusong pasasalamat

pagkat dito'y nakaka-relax na't nakasusulat

at kung may suliranin man o ang puso'y may sugat

umorder lang at tumambay sa FabCaffe na'y sapat

- gregoriovbituinjr.

11.10.2021

Paalala sa dyip

PAALALA SA DYIP

makatawag-pansin yaong paskil sa nasakyang dyip

matapos magpa-antigen, buti't di na positive

piniktyuran ko ang paskil na kayganda ng hirit

mangingiti ka sa "Bawal ang Kabit, Este Sabit"

dyip sa Baguio iyon, marahil pagsunod sa batas

kung may batas ngang ganito'y di ko pa nawawatas

sa Maynila ko unang nakita't tila paglutas

laban sa sumasabit at nang-aagaw ng kwintas

kaya seguridad iyon para sa pasahero

upang walang basta sumabit sa mga estribo

lalo't may mga isnatser na mabilis tumakbo

kinawawa ang biktimang papasok sa trabaho

bawal na ang kabit, bawal pa ang sabit, kayganda

palabiro man sa paskil, sadyang matutuwa ka

sa pasahero'y seguridad na, paalala pa

salamat sa nakaisip ng paskil, mabuhay ka!

- gregoriovbituinjr.

11.10.2021

Sa aklatan

SA AKLATAN

kung sakaling makabisitang muli sa aklatan

nais kong maghapon doon, kahit walang kainan

magbabasa, magsasaliksik, magsusulat lamang

pagbabasa sa aklatan ay gawaing kay-inam

subalit sa pampublikong aklatan ay may oras

na pagdating ng alas-singko'y dapat nang kumalas;

ngunit kung may sariling aklatan, di na lalabas

makakapagbasa ka kahit na papungas-pungas

bumili ka ng aklat, mag-ipon ng babasahin

at sa mga libre mong oras, saka mo basahin

magbasa ka kahit abutin pa ng takipsilim

baka marami kang matuklasan at tutuklasin

dahil ang bawat aklat ay para na ring kapatid

pagkat kayraming kaalamang doon mababatid

mga mensahe ng awtor sa diwa hinahatid

kaya maraming sikretong sa iyo'y di na lingid

- gregoriovbituinjr.

11.10.2021

Sagipin ang ating planeta

SAGIPIN ANG ATING PLANETA

kwaderno'y binili dahil sa magandang pamagat

kwadernong tinataguyod ang daigdig ng lahat

na mundong tahanan ay alagaan nang maingat

upang di mapariwara ng ating gawa't kalat

sulatan ng mga katha't ng samutsaring paksa

tungkol sa nangyayari sa kalikasan at madla

tungkol sa nagbabagong klimang ano't lumalala

ang basurang plastik at upos, nakakatulala

"Save Our Planet," ang planeta natin ay sagipin

panawagang ito'y magandang layon at mithiin

sino pa bang magtutulong-tulong kundi tayo rin

na nananahan sa nag-iisang daigdig natin

tara, pag-usapan natin paano isasalba

ang tangi nating daigdig, ang tahanang planeta

pagtibayin ang dapat na plataporma't programa

para sa planeta'y magkapitbisig, magkaisa

- gregoriovbituinjr.

11.09.2021

Makatang nars

MAKATANG NARS

taasnoong pagpupugay sa Pinay, nars, makata

na nagwagi sa British poetry, kahanga-hanga

pangalan niya'y Romalyn Ante, anang balita

sa Jerwood Compton Poetry Fellows napabilang nga

doon sa Britanya, isa siyang tala sa gabi

sadyang nagniningning ang pangalang Romalyn Ante

na co-founding editor pa ng Harana Poetry

na online magazine na sa Ingles kinakandili

di lang makata, tranlator, editor pa't essayist

nars din siyang dalubhasa sa psychotherapeutic

treatment, at marami pa siyang award na nakamit

tunay siyang makatang dangal ng bansa ay bitbit

sa makatang nars, ipagpatuloy mo ang pagkatha

bagamat Pinay kang naririyan sa ibang bansa

mga nakamtan at nagawa mo'y kahanga-hanga

sana maisaaklat na ang iyong mga tula

- gregoriovbituinjr.

11.08.2021

* litrato mula sa ulat sa tabloid na Abante, isyu ng Nobyembre 8, 2021, pahina 9

Climate Justice Now!

CLIMATE JUSTICE NOW!

sa pangwalong anibersaryo ng bagyong Yolanda

sa panawagang Climate Justice ay nakikiisa

lalo't COP26 sa Glasgow ay nagaganap pa

kayraming delegadong tinatalakay ang klima

bakit nakiisa ako sa gayong panawagan

isa ako sa nakapunta noon sa Tacloban

nang sumamang magbigay ng relief goods ang samahan

sa mga nasalanta ng Yolanda't namatayan

at isang taon matapos iyon, ako'y nagpasya

sa mahabang lakaran, ang Climate Walk, ay sumama

tutungo kami sa Tacloban mula sa Luneta

naglakad mula Oktubre Dos, at lakad talaga

ilang lalawigan at bayan-bayan ang tinawid

upang mensaheng Climate Justice ay aming ihatid

bakit klima'y nagkaganyan, anong dapat mabatid

anong magagawa ng mga gobyerno't kapatid

nakapaang nilakad ang tulay ng San Juanico

at nakarating sa mismong unang anibersaryo

ng bagyong Yolanda sa Tacloban, Nobyembre Otso

kita'y barko sa lupa't puntod ng mga yumao

makalipas ang isang taon ay naglakad naman

sa ibang bansa, kasama'y naglakad sa Tacloban

ang Pransya'y narating at naglakad sa kalamigan

at pagpasa ng Paris Agreement ay nasaksihan

sa mga nakasama, taospusong pasalamat

sa bawat paglalakbay na tunay na mapagmulat

kaya sa isyu ng klima'y sinusulat ang dapat

tuloy sa hangaring Climate Justice para sa lahat

kaya kumikilos pa ako sa usaping klima

bilang isang manunulat, makatâ, aktibista

panawagang "Climate Justice Now!" ay sinisigaw pa

nang dinggin at kumilos ang mga gobyerno't masa

- gregoriovbituinjr.

11.08.2021

* litrato kuha sa Luneta, Oktubre 2, 2014, tangan ng makatâ ang pulang banner

Delta

DELTA

paano ba patutungo sa lungsod na katabi

na mula sa amin ay halos pitong kilometro

ayon sa ulat, delta variant doon ay kaytindi

pagkat nang bilangin, higit sandaan ang may kaso

ang ganoong ulat ba'y ipagwawalang bahala

nais man doong pumunta't may aasikasuhin

ay di mo agad magawa pagkat nababahala

kailangang papeles man ay dapat atupagin

magkagayunpaman, dapat pa rin tayong mag-ingat

lalo ngayong may delta variant na nananalasa

ito'y uri ng coronavirus, ayon sa ulat,

na mas matindi pa raw kaysa covid na nauna

bukod sa delta, may beta variant pang binabanggit

na ayon sa balita'y may limampu't limang kaso

nagka-covid na ako't ayaw muling magkasakit

kaya kalusugan ay pag-ingatan ngang totoo

- gregoriovbituinjr.

11.08.2021

* litrato mula sa tabloid na Pilipino Star Ngayon, Nobyembre 8, 2021, pahina 9

Kartilya

KARTILYA

dinaraos tuwing ikapito ng bawat buwan,

ikapito ng gabi, pulong na makasaysayan

doon binabasa ang Kartilya ng Katipunan

sa isang seremonyang talaga namang dibdiban

tulad ng petsa ngayon, ikapito ng Nobyembre

na dinaraos kahit nasa malayo man kami

sumabay man sa Dakilang Rebolusyong Oktubre 

ikasandaang apat na anibersaryo nire

maraming salamat sa pangkat ng Kamalaysayan

o Kaisahan sa Kamalayan sa Kasaysayan

na tuwing sumasapit ang ikapito ng buwan

ay sinasariwa ang Kartilya ng Katipunan

ito'y Kartilyang patnubay sa pagpapakatao

pawang inaaral bago maging Katipunero

sinulat, pinagtibay, pinalaganap sa tao

nina Gat Andres Bonifacio't Emilio Jacinto

higit dalawang dekada ko nang sinasabuhay

ang Kartilyang itong sadyang isinapusong tunay

nakikibaka, maralita't obrero'y karamay

halina't itaguyod sa madla ang gintong gabay

- gregoriovbituinjr.

11.07.2021