Si Libay at ang makatang Li Bai

SI LIBAY AT ANG MAKATANG LI BAI

Maikling sanaysay ni Gregorio V. Bituin Jr.

Libay ang palayaw ng asawa kong si Liberty. Tulad ng Juday na palayaw naman ng artistang si Judy Ann Santos. Ayon naman sa UP Diksiyonaryong Filipino, pahina 693, ang salitang libay ay nangangahulugang 1. babaeng usa; at 2. halamang damo na magaspang at kulay lungti ang bulaklak.

Subalit natuwa ako nang may kapangalang makata si Libay. Nabasa ko ang ilang tula ng makatang si Li Bai (Li Po) mula sa Dinastiyang Tang sa Tsina. Una ko siyang nabasa sa aklat na Three Tang Dynasty Poets, kasama sina Wang Wei (Wang Youcheng) at Tu Fu (Du Fu). Sa nasabing aklat ay may sampung tula si Li Bai, mula pahina 21 hanggang 33.

Nabanggit din si Li Bai sa aklat na Gagamba sa Uhay: Kalipunan ng mga haiku ng makatang Rogelio G. Mangahas, pahina xvii. Ayon sa kanya, "Naalala ko tuloy ang mga klasikong makatang Tsino na sina Li Bai (Li Po) at Du Fu (Tu Fu) na nakaimpluwensiya sa mga unang maestro ng haiku, gaya nina Basho at Buson. Ang paggamit ng katimpian at pagkanatural sa masining na pagpapahayag ay ilan impliwensiya ng mga makatang Tsino sa mga haikunista."

May maikling pagpapakilala ang Poetry Foundation tungkol sa kanya, na matatagpuan sa kawing na: https://www.poetryfoundation.org/poets/li-po

Li Bai

701–762

A Chinese poet of the Tang Dynasty, Li Bai (also known as Li Po, Li Pai, Li T’ai-po, and Li T’ai-pai) was probably born in central Asia and grew up in Sichuan Province. He left home in 725 to wander through the Yangtze River Valley and write poetry. In 742 he was appointed to the Hanlin Academy by Emperor Xuanzong, though he was eventually expelled from court. He then served the Prince of Yun, who led a revolt after the An Lushan Rebellion of 755. Li Bai was arrested for treason; after he was pardoned, he again wandered the Yangtze Valley. He was married four times and was friends with the poet Du Fu.

 

Li Bai wrote occasional verse and poems about his own life. His poetry is known for its clear imagery and conversational tone. His work influenced a number of 20th-century poets, including Ezra Pound and James Wright.

Narito ang aking malayang salin:

Li Bai

701–762

Isang makatang Tsino sa Dinastiyang Tang, si Li Bai (na kilala rin sa pangalang Li Po, Li Pai, Li T’ai-po, at Li T’ai-pai) ay malamang na isinilang sa gitnang Asya at lumaki sa Lalawigan ng Sichuan. Nilisan niya ang tahanan noong 725 upang maglibot sa Lambak ng Ilog Yangtze at nagsulat ng tula. Noong 742 siya ay hinirang ni Emperor Xuanzong sa Akademya ng Hanlin, kahit na sa kalaunan ay pinatalsik siya ng korte. Pagkatapos ay pinaglingkuran niya ang Prinsipe ng Yun, na namuno sa isang pag-aalsa matapos ang Rebelyon ni Heneral An Lushan noong 755. Dinakip si Li Bai sa salang pagtataksil; matapos siyang mapatawad, muli siyang gumala sa Lambak ng Yangtze. Apat na ulit siyang nag-asawa at naging kaibigan niya ang makatang si Du Fu.

 

Paminsan-minsang sumusulat si Li Bai ng taludtod at mga tula tungkol sa kanyang sariling buhay. Bantog ang kanyang mga tula sa sa malinaw na paglalarawan at sa paraang nakikipag-usap. Naimpluwensyahan ng kanyang mga katha ang ilang makata noong ika-20 siglo, tulad nina Ezra Pound at James Wright.

Sinubukan kong isalin ang tulang Old Poem ni Li Bai, na nasa pahina 33 ng aklat, na isinalin nina G. W. Robinson at Arthur Cooper sa Ingles:

OLD POEM

by Li Bai

Did Chuang Chou dream

he was the butterfly,

Or the butterfly

that it was Chuang Chou?

In one body's

metamorphoses,

All is present,

infinite virtue!

You surely know

Fairyland's oceans

Were made again

a limpid booklet,

Down at Green Gate

the melon gardener

Once used to be

Marquis of Tung-Ling?

Wealth and honour

were always like this:

You strive and strive

but what do you seek?

Narito ang malaya kong salin:

LUMANG TULA

ni Li Bai

Nanaginip ba si Chuang Chou

na siya ang paruparo,

O ang paruparong 

iyon ay si Chuang Chou?

Sa pagbabanyuhay

ng isang katawan,

Lahat ay naroroon,

walang hanggang kabutihan!

Tiyak batid mo yaong mga

karagatan sa lupa ng mga diwata

ay muling ginawa bilang

maliit na libreto,

Pababa sa Lunting Tarangkahan

ang hardinero ng melon

nga ba'y dating

Marquis ng Tung-Ling?

Ganito namang lagi

ang yaman at dangal:

Patuloy kang nagsisikap

ngunit ano ang iyong nahanap?

Napalikha na rin ako ng tula:

SI LIBAY AT ANG MAKATANG LI BAI

di man makata ang asawa kong si Libay

ay nadarama ko ang kasiyahang tunay

na tangi kong kasama sa ginhawa't lumbay

hanggang mabasa ko ang makatang si Li Bai

katukayo niya'y magaling na makata

mula sa Dinastiyang Tang ay nakakatha

ng hanggang ngayon ay mga tulang sariwa

kahit napakatagal na't talagang luma

dalawa kayong sa puso ko'y inspirasyon

upang kamtin ang pangarap at nilalayon

na sangkaterbang tula'y makatha't matipon

upang ilathala bilang aklat paglaon

Libay at Li Bai, dalawang magkatukayo

una'y sinuyo, isa'y makatang nahango

una'y inibig, isa'y tula ang tinungo

sa inyo'y nagpupugay akong taospuso

05.06.2023