Bituin

BITUIN

hinanap ko minsan sa langit ang bituin
datapwat sa umaga'y di mo iyon pansin
wala sa katanghaliang sakdal init din
natagpuan ko lang sa pusikit na dilim

ganyan din minsan ang mga hinahangaan
mang-aawit, lingkod-bayan, manunulat man
sa kanilang ginagawa, sila'y huwaran
kaya tinitingala ng madla, ng bayan

sila'y umukit ng kasaysayan sa mundo
mga tagapamayapa sa gera't gulo
awitin nila'y tagos sa puso ng tao
sa sipnaya't agham nag-ambag na totoo

sa pinilakang tabing sila'y napanood
sa kanilang larang ay nag-ambag ng lugod
sa mga isyu'y di basta nagpatianod
ginawa nila ang dapat, di nanikluhod

pinangunahan ang paghanap ng solusyon
sa maraming problema'y naging mahinahon
pagpupugay sa bituin noon at ngayon
huwaran silang taglay ay dakilang misyon

- gregoriovbituinjr.
12.04.2023

* litrato mula sa pabalat ng aklat na Time Great People of the 20th Century, at maikling kwento mula sa magasing Liwayway, isyu ng Nobyembre 2023, p.92

Maulap ang kalangitan

MAULAP ANG KALANGITAN

maulap ang kalangitan

kapara ng saloobin

kailangang paghandaan

bawat unos na parating

upang di maging ligalig

pag rumagasa ang baha

nang di umabot ang tubig

sa sahig ng dusa't tuwa

nais kong sundin ang payo

ng babaylan, guro't paham

madama man ang siphayo

iyan din ay mapaparam

sa madalas na pagnilay

sa langit natitigagal

bilin ng aking maybahay

mag-ingat ka lagi, mahal

- gregoriovbituinjr.

12.04.2023

Saan patutungo?

SAAN PATUTUNGO?

saan nga ba patungo ang paa

kung landasin ay di mo makita

magiging katuwang ba ang masa

sa paghakbang sa isyu't kalsada

mahanap ko kaya'y pahingahan

at katotong mapapaghingahan

ng loob na walang paghingahan

nang makahingang may kaluwagan

lalakad akong di nakatungo

taasnoo saanman tumungo

upang mapalapit sa malayo

nang di yumuyuko't sumusuko

tinungo ko'y malalayong landas

sa kagubatang puno ng ahas

sa kalunsurang kayraming hudas

ngunit may bukas bang mababakas

- gregoriovbituinjr.

12.03.2023

Upang maunawaan ang sinulat

UPANG MAUNAWAAN ANG SINULAT

"He has never been known to use a word

that might send a reader to the dictionary."

 - William Faulkner (about Ernest Hemingway).

dalawang bagay lang upang ako'y maunawaan

sa mga ulat, sanaysay, kwento't tula sa tanan

una'y paggamit ng mga salitang karaniwan

pangalwa'y pagtaguyod ng salitang malalim man

subalit madali bang maunawaan sa tula

ang mga langkap na tayutay na matalinghaga

o baka sa kahulugan na'y bahala ang madla

kung paano nila ang mga iyon naunawa

huwag nang gumamit ng mga salitang antigo

na di ka na maunawaan ng babasa nito

baka di basahin pag kailanga'y diksyunaryo

datapwat maaaring lalawiganin sa kwento

minsan, malalim na salita'y gagamitin ngayon

dahil kailangan katulad ng globalisasyon

pribatisasyon, deregulasyon, at kunsumisyon

mensahe'y dapat mapaunawa, di man sang-ayon

maraming payo ang mga kilalang manunulat

na kung batid mo, sa pagkatha'y di ka magsasalat

baka kagiliwan ka ng masa't makapagmulat

na tangi mo nang masasabi'y salamat! salamat!

- gregoriovbituinjr.

12.03.2023

Kaibigang matalik?

KAIBIGANG MATALIK?

I need physics more than friends. 

- J. Robert Oppenheimer

sino raw ba ang aking matalik na kaibigan?

ah, di ko nasagot si misis sa tanong na iyan

gayong marami akong kakilala't kaibigan

ngunit sinong matalik? ako'y natunganga na lang

sa mayoryang taon ng buhay ko, pulos kasama

sa kilusan o kapisanan ang kahalubilo

mga kasama sa pakikibaka, hirap, gulo

duguan man, handang mamatay para sa prinsipyo

maraming kasama, walang kaibigang matalik

na napagsasabihan ng problema't bumabalik

na mula bata'y kaagapay sa dusa't hagikhik

na batid ang nadarama ko kahit di umimik

marahil kaya wala dahil di ako naghanap

animo utak ko'y nakalutang sa alapaap

mas ninais ko pa yatang pluma yaong kausap

buti't may asawa akong tunay na mapaglingap

- gregoriovbituinjr.

12.03.2023

Gawad

GAWAD

taospuso pong pasasalamat

sa Human Rights Pinduteros Award

patuloy lang akong nagsusulat

wala mang gantimpala o gawad

lagi akong lilikha't kakatha

ng mga sanaysay, kwento't tula

hinggil sa maraming isyu't paksa

ng madla, manggagawa't dalita

tula ko'y tulay sa karapatan

ng karaniwang tao, ng bayan,

ng naaapi't niyuyurakan

patama rin sa tuso't gahaman

ang gubat ay di laging mapanglaw

may sisilay ding bukangliwayway

karapatang pantao'y isigaw

tara, atin itong isabuhay

salamat po sa gawad na ito

na talagang tagos sa puso ko;

para sa karapatang pantao

muli, maraming salamat, thank you

- gregoriovbituinjr.

12.02.2023

* isa ang may-akda sa mga ginawaran ng Human Rights Pinduteros Choice Award, gabi ng Disyembre 1, 2023

* ang mga litrato'y kuha ng kanyang maybahay

Hilagyô pala'y kaluluwa

HILAGYÔ PALA'Y KALULUWA

hilagyô pala'y kaluluwa, sagot pala rito

sa palaisipan; Pahalang, bilang Labimpito

aba'y bago kasi sa akin ang salitang ito

na singkahulugan din ng diwa at espiritu

ah, nakakatuwa, nabatid ano ang hilagyô

may impit sa dulo, mabilis, katugma ng kulô

di tulad ng siphayò at lahò, kapara'y sundô

kaya palaisipang iyon ay aking nabuô

kahulugan din pala'y diwa't anghel dela gwardya

abstrakto o baliwag kung iisipin talaga

sa palaisipan ay mahalaga ang pasensya

magkunot man ng noo, yaring diwa'y may presensya

buti't talastas ang bago ngunit lumang salitâ

magagamit sa mga kwento, sanaysay at tulâ

bagamat sakbibi ng luha at natutulalâ

habang nagninilay dito'y nakapangalumbabâ

- gregoriovbituinjr.

11.28.2023

* palaisipan mula sa pahayagang Pilipino Star Ngayon, 11.23.2023, pahina 11

* kahulugan mula sa UP Diksiyonaryong Filipino, pahina 448

Pagpupugay kay Gat Andres Bonifacio

PAGPUPUGAY KAY GAT ANDRES BONIFACIO

Gat Andres Bonifacio, Supremo ng Katipunan

mahusay na organisador, marunong, matapang

sa kanyang pamumuno'y dumami ang kasapian

mga Katipon, Kawal, Bayani'y nakipaglaban

dineklara ng Supremo ang paglaya ng bansa

"Punitin ang mga sedula!" ang kanyang winika

ang sigaw niya'y inspirasyong pumukaw sa madla

simula ng himagsikan ng armas, dugo't diwa

O, Gat Andres, salamat sa iyong ambag sa bayan

ngunit pinaslang ka ng 'kapanalig' sa kilusan

taun-taon, ikaw ay aming pinararangalan

tula't sanaysay mo'y pamanang sa amin iniwan

salin ng Huling Paalam ni Rizal, ang Tapunan 

ng Lingap, Ang mga Cazadores, ang Katapusang

Hibik ng Pilipinas sa Inang Espanya, at ang

Mi Abanico sa Espanyol, nariyan din naman

ang obra niyang Pag-ibig sa Tinubuang Lupa 

ating nauunawa bagamat matalinghaga,

bayani, makata, mananalaysay, manggagawa

pinaglaban ang kalayaan, tunay na dakila

basahi't namnamin ang dalawa niyang sanaysay:

Mararahas na Mga Anak ng Bayan, Mabuhay!

Ang Dapat Mabatid ng mga Tagalog, magnilay

mga gintong aral niya'y makahulugang tunay!

- gregoriovbituinjr.

11.27.2023

* Inihanda para sa "Konsiyerto ng Tula at Awit: Parangal sa Ika-160 Kaarawan ni Gat Andres Bonifacio", University Hotel, UP-Diliman, Nobyembre 27, 2023, 2-6pm 

Banyakot pala'y kimono

BANYAKOT PALA'Y KIMONO

BANYAKOT pala ang salita natin sa KIMONO

na nakita sa palaisipan sa isang dyaryo

kaya agad kong sinaliksik ang salitang ito

na wala sa U.P. Diksiyonaryong Filipino

habang sa iba pang pananaliksik sa internet

ito'y roba, sa Ingles pa'y swimsuit, aba'y kayrikit

salamat sa palaisipan, ito'y magagamit

sa mga kwento't sanaysay, tulang tanaga't dalit

katugma'y balakyot, talukbong ba nila'y banyakot

ang salita bang ito'y kaytagal nang nilulumot

na hinukay ng palaisipan mula sa limot

upang magamit ng manunula nang walang takot

- gregoriovbituinjr.

10.17.2023

* litrato mula sa pahayagang Pilipino Star Ngayon, Nobyembre 17, 2023, pahina 10

* nasaliksik sa https://glosbe.com/tl/en/banyakot na ang ingles sa banyakot ay swuimsuit

* nasaliksik sa isang Palaisipan sa internet, na nasa kawing na:

https://www.pressreader.com/philippines/balita/20180314/282041917651356 ay makikita ang tanong na Pahalang 34: Bata o banyakot; bata na roba at hindi bata na child

Maligayang ika-82 kaarawan po, Dad

MALIGAYANG IKA-82 KAARAWAN PO, DAD

Dad, maligayang kaarawan po

pagbati nami'y mula sa puso

buong-buo't tigib ng pagsuyo

pagmamahal yaring aming handog

manatili po kayong malusog

kumaing mabuti at mabusog

taospusong nagpapasalamat

kami sa payo n'yo't lahat-lahat

palagi po kayong mag-iingat

kami po'y nasa mabuti naman

katulad ninyo'y walang iwanan

at tumitibay sa kalaunan

tumagal pa kayo'y aming hangad

maligayang kaarawan po, Dad!

- greg at libay

11.17.2023

Muling nilay matapos ang lakad

MULING NILAY MATAPOS ANG LAKAD

naroon lang daw ako sa loob ng tula

na nakapiit sa saknong, sukat at tugma

ako ba'y laya na pag binasa ng madla

o sa kawalan pa rin ay nakatulala

ngunit naglakad kami mula kalunsuran

mula Maynila hanggang pusod ng Tacloban

at itinula ang mga nadaraanan

itinudla ang mga isyu't panawagan

nailarawan ba ang sangkaterbang luha

ng nangalunod at nakaligtas sa sigwa

dahil sa ngitngit ni Yolandang rumagasa

tula nga ba'y tulay tungo sa pag-unawa

ah, nakapanginginig ng mga kalamnan

ang samutsaring kwento't mga karanasan

masisingil pa ba ang bansang mayayaman

na sa nagbabagong klima'y may kagagawan

- gregoriovbituinjr.

Tacloban City, 11.09.2023

* Climate Walk 2023

Pahinga muna, aking talampakan

PAHINGA MUNA, AKING TALAMPAKAN

pahinga muna, aking talampakan

at narating na natin ang Tacloban

nagpaltos man sa lakad na sambuwan

ay nagpatuloy pa rin sa lakaran

tuwing gabi lang tayo nagpahinga

lakad muli pagdating ng umaga

na kasama ang ibang mga paa

sa Climate Walkers, salamat talaga

- gregoriovbituinjr.

Tacloban City, 11.07.2023

* Climate Walk 2023

Mahalaga'y naririto pa tayo

MAHALAGA'Y NARIRITO PA TAYO

mahalaga'y naririto pa tayo

patuloy ang lakad kahit malayo

tahakin man ay kilo-kilometro

ngunit isa man ay di sumusuko

nagkapaltos man yaring mga paa

nagkalintog man yaring talampakan

nagkalipak man, mayroong pag-asa

tayong natatanaw sa bawat hakbang

ilang araw pa't ating mararating

ang pusod ng Tacloban, nang matatag

ang tuhod, paa, diwa't puso natin

na naglalakad nang buong pagliyag

- gregoriovbituinjr.

kinatha ng umaga ng 11.05.2023

Calbiga, Samar

* Climate Walk 2023 

Tugon sa pagbigkas sa aking tula

TUGON SA PAGBIGKAS NG AKING TULA

maraming salamat, mga kaPAAtid

sa inyong pagbigkas ng tulang nalikha

upang sa marami'y ating ipabatid

isyung ito'y dapat pag-usapang sadya

huwag nang umabot sa one point five degrees

ang pag-iinit pa nitong ating mundo

kaya panawagan nating Climate Justice

nawa'y maunawa ng masa't gobyerno

mahaba-haba pa yaring lalandasin

maiaalay ko'y tapik sa balikat

ang binigkas ninyo'y tagos sa damdamin

tanging masasabi'y salamat, Salamat!

- gregoriovbituinjr.

11.02.2023

* ang pinagbatayang tula ay kinatha noong Oktubre 11, 2023 na may pamagat na "Pagninilay sa Climate Walk 2023"; binigkas isa-isa ng mga kaPAAtid sa Climate Walk ang bawat taludtod ng tula

* ang bidyo ng pagbigkas ng tula ay nasa pahina ng Greenpeace Southeast Asia, at makikita sa kawing na:https://fb.watch/omJl961Sel/

Pag sabay daw umaaraw at umuulan

PAG SABAY DAW UMAARAW AT UMUULAN

pag sabay daw umaaraw at umuulan

sabi nila'y may kinakasal na tikbalang

marahil ay ibang paniniwala iyan

ang totoo, climate change na'y nararanasan

halina't dinggin ang awit ng Rivermaya

"Umaaraw, Umuulan" ang kinakanta

"Ang buhay ay sadyang ganyan," sabi pa nila

datapwat di sadyang ganyan, may climate change na

patuloy na ang pagbabago ng panahon

nang magsunog na ng fossil fuel at karbon

paggamit nito'y dapat nang wakasan ngayon

na ating panawagan sa maraming nasyon

sabihin mang may tikbalang na kinakasal

aaraw, biglang uulan, di na natural

gawa ng tao ang climate change na umiral

na dapat lutasing isyung internasyunal

- gregoriovbituinjr.

10.17.2023

* Climate Justice Walk 2023

* sinulat ng madaling araw sa Gumaca, Quezon, 

* litratong kuha ng makatang gala bago magsimula ang lakad

Ang adhika ng Climate Walk

ANG ADHIKA NG CLIMATE WALK

bakit ba namin ginagawa ang Climate Walk

bakit ba raw di na lang idaan sa TikTok

aming aspirasyon ay di agad maarok

mula Maynila hanggang Tacloban ang rurok

sa isang dekada ng mga nangalugmok

sa bagyong Yolanda, kaya nagka-Climate Walk

nais naming makibahagi sa paglutas

ng krisis sa klima kaya ito'y nilandas

na kung sa ngayon, ang umaga'y nagniningas

saka biglang ambon, uulan ng malakas

ang timpla ng daigdig ay di na parehas

ang climate emergency na'y dapat malutas

dinadaanan nami'y mga bayan-bayan

at sa mga tao'y nakipagtalakayan

nang climate emergency ay mapag-usapan

mga dahilan ng krisis ay mapigilan

pagsunog ng fossil fuel at coal, wakasan

Climate Walk, aming misyon at paninindigan

- gregoriovbituinjr. 

10.16.2023

* Climate Justice Walk 2023

* sinulat ng madaling araw sa tinulugang kumbento ng mga pari sa Lopez, Quezon

Jollibee Lopez

JOLLIBEE LOPEZ

nadaanan lang ang patalastas na iyon

na kaagad naman naming ikinatuwa

habang kami'y naglalakad buong maghapon

ay napatigil doong tila natulala

may makakasalubong ba kaming artista?

kamag-anak marahil ni Jennifer Lopez

na sikat sa pag-awit at sa pelikula

sapagkat ang nakasulat: Jollibee Lopez

sa Lopez, Quezon ay dumaraan na kami

na naglalakad sa misyong Climate Justice Walk

ngalan ng baya'y apelyido ni Jollibee

bubungad sa bayan kung saan ka papasok

may Jollibee Sariaya, Jollibee Lucban,

Jollibee Gumaca, ngayon, Jollibee Lopez

salamat sa kanya, pagod nami'y naibsan

sa kilo-kilometrong lakad na mabilis

- gregoriovbituinjr.

10.15.2023

* Climate Justice Walk from Manila to Tacloban

Tuloy ang laban! Tuloy ang lakad!

TULOY ANG LABAN! TULOY ANG LAKAD!

"Tuloy ang laban! Tuloy ang lakad!"

ito sa kanila'y aking bungad

nang climate emergency'y ilahad

saanmang lugar tayo mapadpad

wala sa layo ng lalakarin

kahit kilo-kilometro man din

sa bawat araw ang lalandasin

mahalaga, tayo'y makarating

tagaktak man ang pawis sa noo

magkalintog man o magkakalyo

dama mang kumakalas ang buto

may pahinga naman sa totoo

ngunit lakad ay nagpapatuloy

dahon kaming di basta maluoy

sanga ring di kukuya-kuyakoy

kami'y sintatag ng punongkahoy

- gregoriovbituinjr.

10.14.2023

* kuha sa Lucena City ni A. Lozada

Pahinga muna

PAHINGA MUNA

ah, kailangan ding magpahinga

matapos ang mahabang lakaran

upang katawa'y makabawi pa

lalo na yaring puso't isipan

nagpapahinga ang pusa't tao

o sinupamang bihis at hubad

matulog at magpalakas tayo

upang muli'y handa sa paglakad

habang may diwatang dumadalaw

sa guwang ng ating panaginip

animo kandila'y sumasayaw

habang may pag-asang nasisilip

kilo-kilometro man ang layo

ay aabutin ang adhikain

kaharapin ma'y dusa't siphayo

asam na tagumpay ay kakamtin

mahalaga tayo'y nalulugod

sa ating layon at ginagawa

aba'y di laging sugod ng sugod

kalusuga'y alagaang sadya

- gregoriovbituinjr.

10.14.2023

* Climate Justice Walk 2023

* kuha sa Atimonan, Quezon

Sa tulay ng Patay na Tubig

SA TULAY NG PATAY NA TUBIG

sandali kaming nagpahinga

sa Tulay ng Patay na Tubig

ano kayang kwento ng sapa

o ilog ba'y kaibig-ibig

bakit Patay na Tubig iyon

at anong natatagong lihim

naroong magdadapithapon

maya'y kakagat na ang dilim

ah, kwento'y sasaliksikin ko

bakit ba patay na ang ilog

nang lihim nito'y maikwento

bago pa araw ay lumubog

palagay ko'y matatagalan

ang balak kong pananaliksik

ngayo'y walang mapagtanungan

ngunit hahanapin ang salik

- gregoriovbituinjr.

10.12.2023

* Climate Justice Walk 2023

* habang dumadaan sa San Pablo City sa Laguna patungong Pagbilao, Quezon

* Pasasalamat sa litratong ito na kuha ni Albert Lozada, na kasama rin sa Climate Justice Walk 2023